Theo tìm hiểu của Suckhoegiadinh365, tại Mỹ, viêm tai giữa ở trẻ em là bệnh nhiễm khuẩn được kê kháng sinh nhiều nhất. Viêm tai giữa cũng dẫn đầu trong nhóm các nguyên nhân khiến trẻ phải đến khám ở các cơ sở y tế, với gần 30 triệu ca khám ngoại trú/năm. Viêm tai giữa ở trẻ em có thể tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đôi khi dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hoặc suy giảm thính lực vĩnh viễn.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất dễ mắc viêm tai giữa do phần vòi nhĩ của trẻ thường ngắn, rộng, và nằm ngang khiến mầm bệnh bao gồm các virus, vi khuẩn từ mũi, họng, xoang và khoang miệng dễ dàng lây lan đến tai giữa. Ngoài ra, cấu tạo tai của trẻ cũng tạo điều kiện cho các dịch từ đường hô hấp trên ứ đọng khiến vi khuẩn phát triển tại tai giữa và gây viêm.
Vòi nhĩ nằm ngang khiến dịch mũi họng chảy ngược, trẻ dễ bị viêm tai giữa
Tỷ lệ mắc viêm tai giữa ở trẻ em tăng dần từ lúc sơ sinh đến khi trẻ được 12 tháng tuổi, và cao nhất khi trẻ 2 tuổi. Đến 12 tháng tuổi, 62% trẻ sơ sinh có ít nhất 1 đợt viêm tai giữa; đến tuổi thứ 3, 85% trẻ mắc ít nhất 1 lần. Tỷ lệ mắc viêm tai giữa giảm xuống còn khoảng 2% vào lúc trẻ được 8 tuổi.
Dùng kháng sinh hay không: các bác sỹ cũng tiến thoái lưỡng nan
Nhiều bác sỹ nhi khoa gặp nan đề trong việc quyết định có kê kháng sinh cho trẻ mắc viêm tai giữa hay không. Nếu quyết định dùng kháng sinh, thì cần được chỉ định sớm và dùng đủ liều, đủ thời gian. Điều đó có nghĩa là trẻ sẽ phải đối mặt với một liệu trình kháng sinh dài ít nhất 5-7 ngày, trong khi đó các nghiên cứu gần đây đều cho thấy hơn 80% các trường hợp viêm tai giữa ở trẻ em có thể tự khỏi mà không cần đến can thiệp y tế.
Việc chỉ định kháng sinh khiến các bác sỹ nhi khoa phải “lăn tăn” một phần cũng do nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc sẽ tăng lên nếu kháng sinh được dùng trong trường hợp không cần thiết, ví dụ khi nguyên nhân gây viêm tai giữa ở trẻ em là do virus chẳng hạn. Không những thế, một liệu trình kháng sinh dài ngày có thể tàn phá hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ, vốn đã chưa hoàn thiện và rất nhạy cảm, và phải mất nhiều tháng sau thì hệ vi sinh vật này mới tái lập lại cân bằng.
Dùng kháng sinh hay không? – đó là câu hỏi mà các bác sỹ đều băn khoăn
Chẩn đoán viêm tai giữa ở trẻ em
Viêm tai giữa cấp tính có thể được chẩn đoán theo nhiều cách. Phương pháp nhanh nhất và phổ biến nhất là soi màng nhĩ.
Các hướng dẫn đều thống nhất dùng khả năng di động của màng nhĩ làm tiêu chuẩn vàng để xác định trẻ có bị viêm tai giữa hay không. Trong phương pháp này, bác sỹ sẽ dùng một dụng cụ để thổi không khí vào tai của trẻ, đồng thời đánh giá sự rung của màng nhĩ.
Thông thường, màng nhĩ sẽ rung lên dưới tác động của luồng khí, trong khi đó một màng nhĩ bị sưng và có dịch lỏng ở bên trong sẽ không rung động khi bị thổi vào. Phương pháp này có độ nhạy 70-90%, giúp đánh giá nhanh khả năng mắc viêm tai giữa, cũng như có giá trị trong việc quyết định dùng kháng sinh hay tiếp tục quan sát và chỉ điều trị các triệu chứng.
Nhiều trường hợp, các bác sỹ vấp phải khó khăn trong việc phân biệt viêm tai giữa do vi khuẩn hay do virus. Khi đó, để chắc chắn, có thể chỉ định chọc dò màng nhĩ: lấy dịch phía sau màng nhĩ và gửi đi nuôi cấy tìm vi khuẩn. Tuy nhiên biện pháp này không được khuyến khích vì có thể gây đau và yêu cầu kỹ thuật cao. Chọc hút dịch sau màng nhĩ thường được dùng trong trường hợp viêm tai giữa tái phát, nên các bác sỹ cần lấy dịch để làm kháng sinh đồ.
Soi màng nhĩ là biện pháp đơn giản mà hiệu quả để chẩn đoán viêm tai giữa ở trẻ em
Điều trị
Như đã nói ở trên, nhiều bằng chứng cho thấy viêm tai giữa thường tự khỏi một cách tự nhiên, nên việc sử dụng thuốc giảm đau, giảm phù nề được ưu tiên hơn là chỉ định kháng sinh. Việc dùng kháng sinh chỉ được chấp nhận khi có những bằng chứng rõ ràng của nhiễm khuẩn.
Các chuyên gia khuyến khích việc quan sát và theo dõi đối với trẻ từ 6 đến 23 tháng tuổi mắc viêm tai giữa nhẹ, và chỉ bị một bên. Viêm tai giữa nhẹ là trường hợp trẻ chỉ bị đau tai mức độ nhẹ, các triệu chứng hiện diện ít hơn 48 giờ, và trẻ sốt dưới 102,2 độ F (39 độ C). Điều này cũng được áp dụng cho trường hợp viêm tai giữa nhẹ, một hoặc 2 bên ở trẻ từ 24 tháng tuổi.
Mặt khác, kháng sinh được chỉ định ngay lập tức khi:
- Trẻ hơn 6 tháng tuổi
- Có các yếu tố nguy cơ (các bệnh lý nhiễm khuẩn mũi họng từ trước, trẻ bi ức chế miễn dịch,…)
- Bệnh lý viêm tai có mủ dai dẳng
- Trẻ bị đau tai từ vừa đến nặng
- Trẻ sốt trên 102,2 độ F (39 độ C).
Kháng sinh cũng được dùng khi các triệu chứng không được cải thiện hoặc trở nên xấu đi sau 48-72 giờ. Các nghiên cứu cho thấy cứ 14 trẻ dùng kháng sinh điều trị viêm tai giữa thì có 1 bé gặp tác dụng phụ, bao gồm tiêu chảy, nôn mửa, hoặc phát ban.
Chỉ định kháng sinh
Đối với kháng sinh, Amoxicillin liều cao được khuyến cáo là lựa chọn ưu tiên vì nó có tác dụng chống lại các vi khuẩn gây viêm tai giữa phổ biến nhất, bao gồm Streptococcus pneumoniae, vi khuẩn Haemophilus influenzae và Moraxella catarrhalis.
Amoxicillin được bào chế dạng siro, dễ uống và giá thành rẻ, có phổ kháng khuẩn hẹp. Thời gian điều trị khuyến cáo là 10 ngày đối với trẻ từ 2 tuổi trở xuống mắc viêm tai giữa vừa đến nặng; 7 ngày với trẻ 2-6 tuổi; và 5-7 ngày với những trẻ từ 7 tuổi trở lên.
Hỗn hợp Amoxicillin-Clavulanate được chỉ định khi:
- Trẻ đã được điều trị bằng Amoxicillin trong vòng 30 ngày trước đó
- Viêm tai giữa kết hợp viêm kết mạc
- Vi khuẩn kháng thuốc do sinh Beta-lactamase.
Viêm tai giữa ở trẻ em tái phát trong vòng 30 ngày kể từ khi kết thúc đợt kháng sinh trước đó có thể được chỉ định kháng sinh nhóm Cephalosporin, ví dụ như Ceftriaxone đường uống.
Lựa chọn thay thế bao gồm Clindamycin và các Cephalosporin thế hệ 3, kết hợp với theo dõi tai thường xuyên. Erythromycin và Azithromycin có thể được sử dụng trong trường hợp dị ứng với Penicillin và Cephalosporin, tuy nhiên chúng không có phổ tác dụng trên các vi khuẩn thường thấy phổ biến trên bệnh nhân viêm tai giữa cấp tính.
Việc điều trị viêm tai giữa ở trẻ em cần được thực hiện dựa trên sự thống nhất giữa bác sỹ và các bậc phụ huynh. Cha mẹ các bé cần được giải thích, rằng kháng sinh không phải lúc nào cũng là giải pháp tốt nhất, và việc dùng bất kỳ kháng sinh nào cũng có thể dẫn đến những tác dụng phụ.
Phòng bệnh viêm tai giữa ở trẻ em
Một số yếu tố nguy cơ cần được hạn chế để ngăn ngừa mắc hoặc tái phát viêm tai giữa ở trẻ em:
- Loại bỏ sự tiếp xúc với khói thuốc lá
- Hạn chế cho trẻ bú bình
- Không dùng núm vú giả cho trẻ sau 6 tháng tuổi vì nó có thể gây chảy ngược dịch tiết mũi họng đến tai giữa, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn.
- Cho trẻ bú mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu
- Thường xuyên vệ sinh tai cho trẻ, và vệ sinh phải đúng cách
- Hạn chế tối đa thời gian nhập viện, vì bệnh viện là nơi có nhiều nguồn bệnh truyền nhiễm.
- Luôn cung cấp đủ nước
- Theo dõi các tác dụng phụ của kháng sinh
- Bổ sung men vi sinh (Probiotics) để khôi phục hệ vi sinh vật đường ruột trong trường hợp nghi tiêu chảy liên quan đến kháng sinh.
Vệ sinh tai thường xuyên là một cách hữu hiệu phòng bệnh viêm tai giữa ở trẻ em
Tiêm vaccine phòng cúm hàng năm cho trẻ trên 6 tháng tuổi, cùng các vaccine ngừa liên cầu và phế cầu có thể giúp giảm hẳn tỷ lệ viêm tai giữa phải dùng kháng sinh. Các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp trên, bao gồm nhiễm khuẩn và nhiễm virus đều có liên quan mật thiết với bệnh viêm tai giữa ở trẻ em.
Tham khảo tại: https://ift.tt/2IRpAq9
Bài viết liên quan: Viêm tai giữa ở trẻ em: Probiotics là cần thiết
The post Viêm tai giữa ở trẻ em: dùng kháng sinh hay không? appeared first on Sức khỏe gia đình 365 trang chia sẻ mẹo chăm sóc sức khỏe.
